Geneza "Pana Tadeusza"

"Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem" powstał w latach 1832-1834 w Paryżu. Adam Mickiewicz przebywał wówczas na emigracji. Podzielił los tysięcy polskich emigrantów, którzy przybyli do stolicy Francji, uciekając przed represjami spadającymi na uczestników powstania listopadowego 1831r.(sam poeta nie brał udziału w powstaniu, nad czym ubolewał do końca swego życia). Sytuacja uchodźców była trudna. Świadomość niedawnej klęski i losu porzuconych rodzin, brak większych nadziei na odzyskanie niepodległości, poczucie wyobcowania oraz kłótnie o przyczyny upadku powstania – wszystko to komplikowało i tak już ciężki los Polaków na obczyźnie. Mickiewicz pragnął ulżyć rodakom i pozwolić im, choć oczami wyobraźni, przenieść się do ukochanej ojczyzny.

Sam poeta przyznawał (nie tylko w epilogu, ale i np. w korespondencji do ówczesnych przyjaciół), że jego początkowym zamysłem było stworzenie sielankowej opowieści o szlacheckiej miłości. Z biegiem czasu pomysł rozrastał się, w historii pojawiały się kolejne wątki (często podpowiadane przez samych przyjaciół poety), a finałowe dzieło „urosło” aż do dwunastu ksiąg.

Po latach spełniło się też marzenie samego poety, zapisane w jednej z ostatnich strof epilogu: 

O, gdybym kiedy dożył tej pociechy,
Żeby te księgi zbłądziły pod strzechy,
Żeby wieśniaczki kręcąc kołowrotki,
Gdy odśpiewają ulubione zwrotki (…)
Gdyby też wzięły na koniec do ręki
Te księgi, proste jako ich piosenki.

Czytaj: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pan-tadeusz/